#สัจจะไร้สิ่งคู่.
#คัมภีร์ เต๋า เต๋อ จิง.
พระรัตนตรัยมีหนึ่งเดียว
พระรัตนตรัยที่แท้จริงมีหนึ่งเดียวเท่านั้น ก็คือ ความสะอาด สว่าง สงบ; มีคำกล่าวที่เป็นปริศนาธรรมอยู่บทหนึ่งว่า "ไหว้พระพุทธระวังจะสะดุดแค่ทองคำ, ไหว้พระธรรมระวังจะขยำคัมภีร์ใบลาน, ไหว้พระสงฆ์ระวังจะติดอยู่แค่ลูกชาวบ้าน".
อีกสำนวนหนึ่งมีความหมายอย่างเดียวกันว่า "อย่าให้พระพุทธรูปบังพระพุทธเจ้า, อย่าให้คัมภีร์ใบลานบังพระธรรม, อย่าให้พระสงฆ์ลูกชาวบ้านบังพระอริยสงฆ์" นี้เป็นคำเตือนของบรรพบุรุษผู้มีปัญญา, เพื่อให้อนุชนรุ่นหลังได้ฉลาดในการมีพระรัตนตรัยเป็นสรณะ.
#ที่ว่า "ไหว้พระพุทธระวังจะสะดุดแค่ทองคำ" หมายความว่า การกราบไหว้พระพุทธรูป, ถ้ายึดติดอยู่แค่พระพุทธรูปที่เป็นวัตถุ, ซึ่งทำด้วยทองคำบ้าง, ทองเหลืองบ้าง, หินบ้าง, หรือแกะสลักจากไม้บ้าง ฯลฯ, สิ่งเหล่านี้จะเป็นอุปสรรคปิดกั้นไม่ให้เข้าถึงพระพุทธเจ้าที่แท้จริง.
ฉะนั้น การกราบไหว้พระพุทธรูป, ต้องไม่ยึดติดอยู่กับวัตถุ, แต่ให้เป็นพุทธานุสสติ คือ น้อมจิตรำลึกถึงพระพุทธเจ้าโดยคุณ ได้แก่ พระปัญญาธิคุณ พระบริสุทธิคุณ พระมหากรุณาธิคุณ, หรือความสะอาด สว่าง สงบ, แล้วจะถึงพุทธะที่แท้จริง.
#ที่ว่า "ไหว้พระธรรมระวังจะขยำคัมภีร์ใบลาน" หมายความว่า ศึกษาคัมภีร์ตำรา, ถ้าเข้าไปติดอยู่ในตำรา, ยึดถืออยู่กับตัวอักษร, ไม่ใช้สติปัญญาในการกลั่นกรองใคร่ครวญ, เป็นคนที่เชื่ออะไรง่ายจนเกินไป; ตำราก็จะกลายเป็นอุปสรรคปิดบังธรรมะที่แท้จริง.
ฉะนั้น การอ่านตำราต่าง ๆ, ต้องไม่ยึดติดอยู่กับตำรานั้น ๆ, แต่ให้เป็นธรรมานุสสติ คือ น้อมจิตรำลึกถึงพระธรรมโดยคุณที่เป็นความสะอาด สว่าง สงบ; ดังคำกล่าวที่ว่า "พระคัมภีร์ยังมิใช่องค์พระธรรม มีไว้เพียงอ่านจำเพื่อศึกษา".
#ที่ว่า "ไหว้พระสงฆ์ระวังจะติดอยู่แค่ลูกชาวบ้าน" หมายความว่า กราบไหว้พระภิกษุสงฆ์, ถ้ายึดถือในตัวบุคคลที่เราศรัทธาเลื่อมใส, พระสงฆ์ที่เป็นบุคคลก็กลายเป็นอุปสรรคปิดกั้นพระสงฆ์ที่แท้จริง; ที่เรียกว่า สังฆภาวะ คือ ความสะอาด สว่าง สงบ.
ฉะนั้น การกราบไหว้พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นบุคคล, จะต้องไม่ยึดติดอยู่กับบุคคลเหล่านั้น, แต่ให้เป็นสังฆานุสสติ คือ น้อมจิตรำลึกถึงคุณของพระอริยสงฆ์ที่เป็นความสะอาด สว่าง สงบ, ดังที่ได้กล่าวแล้ว; จะเห็นได้ว่า พระรัตนตรัย คือ เนื้อเดียวกัน. (๑๖ พ. ย.๖๑).